Wojciech Jacobson-Jedlina

---

Życiorys

Wojciech Jacobson-Jedlina miał bogate i pełne zaangażowania życie, które rozpoczęło się w rodzinie utalentowanych i aktywnych obywateli. Urodził się jako syn Gorgoniusza (1856–1919) oraz Pauliny Stanisławy z Koenigów (1863–1925). Jego ojciec wyróżniał się jako doktoryzowany chirurg oraz znacząca postać społeczno-narodowa na Kociewiu, gdzie walczył o polskość, sprzeciwiając się germanizacji. Młodszy brat Wojciecha, Bogdan (1889–1961), był prawnikiem oraz aktywnym działaczem niepodległościowym, który otrzymał Krzyż Niepodległości za swoje działania.

Wojciech ochrzczony został w parafii św. Mateusza w Starogardzie. Ukończył szkołę podstawową w Starogardzie, a następnie od 1894 roku uczęszczał do Gimnazjum Fryderykowskiego. Po złożeniu matury w maju 1905 r. rozpoczął studia medyczne na uniwersytecie w Monachium, kontynuując je później na Uniwersytecie Fryderyka Wilhelma we Wrocławiu. W czasie nauki w gimnazjum aktywnie uczestniczył w Towarzystwie Tomasza Zana, a podczas studiów angażował się w działalność akademickiego Związku Młodzieży Polskiej „Zet” oraz Bratniej Pomocy. Wspólnie z bratem Bohdanem przyczynili się do powstania biblioteki Grupy Narodowej.

W styczniu 1911 r. Wojciech zdał egzamin państwowy i rozpoczął praktyki w Poznaniu w Zakładzie Patologii Instytutu Higieny, a także w Oddziale Wewnętrznym Szpitala Miejskiego oraz na Oddziale Wewnętrznym Szpitala Sióstr Miłosierdzia. Po zdaniu egzaminów oraz obronie pracy dyplomowej, w lutym 1912 r. uzyskał tytuł doktora medycyny i chirurgii na uniwersytecie we Wrocławiu. Wkrótce potem podjął pracę w szpitalu św. Józefa w Gnieźnie jako chirurg-ginekolog i prowadził prywatną praktykę w latach 1911–1914.

W marcu 1913 roku zyskał stopień podporucznika-lekarza. Po mobilizacji w sierpniu 1914 roku, został przydzielony jako lekarz batalionowy do 49 Pułku Piechoty Pruskiej. Walczył na froncie zachodnim w takich bitwach jak Mons i Ypres, a od końca 1914 roku był zaangażowany w walki na froncie wschodnim, między innymi pod Łodzią, Bzurą oraz Rawką. Został ranny 17 grudnia 1914 r. i po tym incydencie służył jako lekarz oddziałów zapasowych. W lipcu 1917 r. awansował na porucznika-lekarza i po załamaniu frontu został skierowany do Wielkopolski, gdzie ponownie pełnił funkcję lekarza w 49 Pułku Piechoty Pruskiej, z siedzibą w Gnieźnie, a jednocześnie zajmował stanowisko lekarza garnizonowego.

W tym okresie Wojciech Jacobson-Jedlina nawiązał współpracę z Naczelną Radą Ludową, a także aktywnie uczestniczył w powstaniu wielkopolskim, gdzie współtworzył oddziały w Gnieźnie, co doprowadziło do zajęcia tego miasta. Jego działalność została uznana przez Niemców za zdradę, co skutkowało ogłoszeniem nagrody w wysokości 20 tysięcy marek na jego głowę. Feldmarszałek Paul von Hindenburg skazał go trzykrotnie na karę śmierci, a w Kołobrzegu publicznie spalono kukłę symbolizującą Jacobsona. W trakcie powstania brał udział w bitwie pod Inowrocławiem, dowodził zmaganiami pod Zdziechową oraz był autorem planu obrony na odcinku Kcynia – Pakość. Ponadto organizował powstańczą służbę medyczno-sanitarną i pełnił rolę lekarza garnizonu Gniezno oraz od 22 lutego 1919 roku lekarza II batalionu 4 Pułku Strzelców Wielkopolskich, z którym wyruszył na front wojny polsko-bolszewickiej. Na mocy dekretu Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej z dnia 9 maja 1919 roku awansowano go do stopnia kapitana.

Jako kapitan Jacobson-Jedlina walczył na Froncie Litewsko-Białoruskim, a następnie służył w batalionie zapasowym 7 Pułku Strzelców Wielkopolskich. W listopadzie 1919 r. odniósł rany. W kolejnych latach pełnił różne funkcje w Dowództwie Okręgu Generalnego Poznań, w Szpitalu Wojskowym w Gnieźnie oraz w Departamencie Sanitarnym Ministerstwa Spraw Wojskowych. W sierpniu 1920 r. powrócił na front wojny polsko-bolszewickiej, gdzie był lekarzem na pozycjach obronnych pod Radzyminem oraz pracował na statkach sanitarnych na Wiśle, w tym na statku „Łokietek”, transportując rannych do Tczewa. Statek ten odwiedził nuncjusz apostolski Achille Ratti, który później został papieżem Piusem XI. W okresie od września 1920 do kwietnia 1922 r. Wojciech sprawował funkcję w toruńskim Szpitalu Fortecznym, po czym przeszedł do 8 batalionu sanitarnego. Dnia 5 maja 1922 r. został zwolniony do rezerwy w stopniu majora-lekarza.

W roku 1923, jako major rezerwy korpusu oficerów sanitarnych, zajmował 376. lokatę w swoim starszeństwie (z dnia 1 czerwca 1919 r.) w grupie lekarzy, natomiast rok później już 280. lokatę. W tym czasie pozostawał oficerem rezerwowym 8 batalionu sanitarnego z Torunia. Starania Wojciecha Jacobsona-Jedlina w zakresie niepodległości oraz zaangażowanie w powstaniu wielkopolskim oraz w wojnie polsko-bolszewickiej zostały uhonorowane Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, przyznanym przez marszałka Józefa Piłsudskiego w wyniku dekretu L. 11434.VM z dnia 3 lutego 1922 r. (opublikowanego w Dzienniku Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 2 z dnia 18 lutego 1922 r.).

W dwudziestoleciu międzywojennym mieszkał w Toruniu, gdzie prowadził praktykę w dziedzinie ginekologii i położnictwa. Pracował ponadto jako chirurg w Szpitalu Diakonisek. Wojciech aktywnie uczestniczył w życiu społecznym, wstępując do licznych organizacji, w tym do Związku Oficerów Rezerwy, Polskiego Związku Zachodniego, Bractwa Strzeleckiego w Toruniu oraz Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Pełnił funkcję prezesa Związku Powstańców Wielkopolskich w Toruniu. W roku 1934 zajmował 89. lokatę w starszeństwie wśród majorów rezerwy korpusu oficerów sanitarnych. Wówczas był w ewidencji PKU Toruń oraz posiadał przydział do kadry zapasowej 8 Szpitala Okręgowego. Wojciech Jacobson-Jedlina doczekał się również odznaczenia Krzyżem Niepodległości za pracę na rzecz odzyskania suwerenności, przyznanym na podstawie zarządzenia prezydenta Ignacego Mościckiego z 16 marca 1937 r.

W 1939 roku, na krótko przed wybuchem II wojny światowej, Wojciech został zmobilizowany i przydzielony do kadry 8 Szpitala Okręgowego, gdzie zorganizował Szpital Polowy Nr 802/3, a sam objął stanowisko zastępcy komendanta. Jako lekarz jednego z batalionów Obrony Narodowej wziął udział w kampanii wrześniowej, walczył w korytarzu pomorskim, pod Sochaczewem i nad Bzurą, wykazując się odwagą i bohaterstwem. Po wzięciu do niewoli przez Niemców, trafił do punktu sanitarnego dla jeńców w Błoniu, gdzie miał zaszczyt dowodzić jeńców w polowym szpitalu, leczył rannych i pomagał im w ucieczkach. Niemcy nie zapomnieli mu jednak inscenizacji w powstaniu wielkopolskim i wydali na niego wyrok śmierci, ustanawiając nagrodę za jego ujęcie. W obawie przed aresztowaniem przez Gestapo, zmienił tożsamość i uciekł do Warszawy, a stamtąd przez Lwów i Węgry dotarł do Francji. W szeregach Wojska Polskiego objął stanowisko komendanta Izby Chorych w obozie w Coëtquidan.

Po upadku Francji, w czerwcu 1940 r., Wojciech dotarł do Wielkiej Brytanii. Od sierpnia 1940 r. był zatrudniony w Stacji Zbornej Oficerów w Rothesay, gdzie pełnił funkcję lekarza. Na własną prośbę został urlopowany z Rothesay, a od maja do sierpnia 1944 roku pracował w Victoria Hospital w Burnley. W sierpniu 1944 r. objął stanowisko lekarza w szpitalu wojskowym w Edynburgu. Po wojnie pozostał na emigracji, a swoje umiejętności w dalszym ciągu wykorzystywał, pracując w General Hospital Willesden, Szpitalu Royal Navy w Greenwich oraz w Państwowej Służbie Zdrowia (National Health Service). Oprócz tego prowadził własną praktykę lekarską w Londynie. Działał również aktywnie w Związku Polskich Ziem Zachodnich w Wielkiej Brytanii. Zmarł w Londynie, a jego ciało zostało pochowane na katolickim cmentarzu St. Maryʼs w Kensal Green.

Rodzina

Wojciech Jacobson-Jedlina był osobą o niezwykłej historii rodzinnej. Dwukrotnie stawał na ślubnym kobiercu, a jego pierwszą małżonką została Lucyna Miecznikiewicz (1895–1937). Z tego związku przywiódł na świat dwóch synów: Zbigniewa (1914–1943) oraz Andrzeja, który służył jako kanonier w Obozie Zbornym Komendy Uzupełnień Nr 1 w Anglii. Andrzej urodził się 25 lutego 1919 roku w Gnieźnie, a jego tragiczny los zakończył się 6 listopada 1943 roku w Wielkiej Brytanii, gdzie spoczywa na cmentarzu w Morpeth.

W 1930 roku Wojciech ożenił się po raz drugi z Emilią Bojarską (ur. 24 września 1904 w Jarosławiu, zm. 30 lipca 1962 w Londynie). Z ich związku na świat przyszedł syn Wojciech Krzysztof (ur. 1929), który zyskał uznanie jako chemik i żeglarz. W historii rodzinnej Wojciecha istotne miejsce zajmuje również jego młodszy brat Bohdan (Bogdan), który był działaczem niepodległościowym oraz adwokatem. Za swoje zasługi został odznaczony Krzyżem Niepodległości. Urodził się 22 lutego 1889 roku w Starogardzie, a zmarł 12 czerwca 1961 roku.

Ordery i odznaczenia

Wojciech Jacobson-Jedlina, osoba o bogatej historii i znaczących osiągnięciach, był odznaczany różnorodnymi medalami i wyróżnieniami za swoje zasługi oraz odwagę. Jego osiągnięcia są świadectwem poświęcenia i zaangażowania w działania na rzecz swojego kraju.

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 4721,
• Krzyż Niepodległości – przyznany 16 marca 1937 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”,
• Krzyż Walecznych – odznaczony dwukrotnie,
• Złoty Krzyż Zasługi – przyznany 22 grudnia 1928 „za wybitne zasługi, położone w powstaniu wielkopolskim”,
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
• Medal za Ratowanie Ginących.

---

Oceń: Wojciech Jacobson-Jedlina

---