Miejski Zakład Komunikacji w Starogardzie Gdańskim

---

Historia

Początki MZK

Pierwsze kroki w kierunku zorganizowania komunikacji miejskiej w Starogardzie Gdańskim są datowane na lata 50. XX wieku. W tym czasie to starogardzki PKS podjął się wyzwania wprowadzenia tego rodzaju transportu. Niestety, ograniczona ilość dostępnego taboru oraz stosunkowo wysokie ceny biletów spowodowały, że projekt ten zakończył się niepowodzeniem.

Temat komunikacji miejskiej powrócił do rozmów w kontekście wydarzeń Grudnia ’70. Na fali społecznych protestów, mieszkańcy ponownie zaczęli przypominać o swoich postulatach dotyczących stworzenia systemu transportowego.

W kwietniu 1971 roku miało miejsce ważne spotkanie z inicjatywy starogardzkich władz powiatowych w Tczewie, gdzie podjęto kluczową decyzję o uruchomieniu starogardzkiego oddziału MPK Tczew z dniem 1 lipca tego samego roku. Obiekty po Zawodowej Straży Pożarnej oraz Zakład Oczyszczania Miasta przy ul. Kościuszki 18 zostały przyjęte za bazę. W maju i czerwcu trwały prace adaptacyjne oraz rekrutacja pracowników:

• 17 kierowców,
• 17 konduktorek,
• 11 pracowników warsztatu,
• 6 pracowników umysłowych,
• 5 osób służby pomocniczej.

Na czoło starogardzkiego MPK stanął Jan Kotowski jako kierownik. Pierwszym taborem były autobusy Sany H100, zamówione od Wojewódzkiego Zrzeszenia Gospodarki Komunalnej w Gdańsku. Z pierwotnych 12 autobusów dostarczono jedynie 10, w tym 3 po gruntownym remoncie z Gdańska. Z kolei 8 kursowało w mieście, natomiast 2 stanowiły rezerwę. Ustalono, że cena biletów wyniesie 1,50 zł, a częstotliwość kursów wynosić będzie co 15 minut, natomiast w godzinach szczytu co 10 minut.

Pierwsze linie autobusowe uruchomione w Starogardzie przybrały następujące numery:

• 11 – Kocborowo – Plac 1 Maja (później Rynek),
• 12 – Dworzec PKP – POM,
• 13 – Dworzec PKP – Jabłowska,
• 14 – Plac 1 Maja – Jabłowska.

Pojawiały się również projekty utworzenia dodatkowego połączenia z Tczewem, oferującego 9 kursów w dni powszednie oraz 2 w niedziele i święta. W sierpniu 1971 roku dotarł do Starogardu 11. autobus, który añł do trzeciej brygady na najbardziej ruchliwej linii 12. Całkowita długość uruchomionych linii wyniosła wówczas 16,5 km.

Lata ’70

W roku 1972, dzięki zwiększeniu taboru do 12 autobusów, została uruchomiona dodatkowa linia 15, która kursowała na trasie Dworzec PKP – Nowa Wieś-Cegielnia. Przegląd linii z 1972 roku przedstawia się następująco:

• 11 – Kocborowo (w późniejszym okresie Żabno) – Kościuszki,
• 12 – Dworzec PKP – POM – Przylesie (w późniejszym okresie),
• 13 – Dworzec PKP – Przedmieście – Owidz,
• 14 – Dworzec PKP – Zakład Energetyczny – Hermanowo (w późniejszym okresie),
• 15 – Dworzec PKP – Nowa Wieś-Cegielnia.

Do 1973 roku zasoby taborowe wzrosły do 20 autobusów, co umożliwiło obsługę wszystkich linii. Po uruchomieniu linii 15, całkowita długość tras wzrosła do 22,2 km. Liczba pracowników w starogardzkim oddziale MPK wyniosła już 103, a kandydaci do nauki zawodu mogli odbywać praktyki. W tym samym roku na stanowisku kierownika nastąpiła zmiana – Jana Kotowskiego zastąpił Fryderyk Krupski.

Otwarcie nowej linii 16 miało miejsce w 1974 roku, kiedy to autobusy kursowały na trasie Szpital Rejonowy – 6 Marca (obecnie al. Armii Krajowej). W 1975 roku starogardzkie MPK zostało wchłonięte (jako oddział) do WPK Gdańsk, a w tym samym roku uruchomiono nową linię 17 na trasie Stadnina – 6 Marca. W dniu 15 lutego 1976 roku do bazy wprowadzono pierwszy model Autosan H9-35, co spowodowało wzrost ogólnej liczby autobusów do 24. Uruchomiona została również linia 21, kursująca na trasie Dworzec PKP – Janowo – Owidz.

W 1977 roku liczba autobusów zwiększyła się do 27, a na początku lat 80. długość wszystkich linii osiągnęła 44,9 km, przy 38 autobusach, które były już wyłącznie modelami Autosana H9-35. W 1980 roku linie autobusowe w Starogardzie były następujące:

• 11 – Żabno – Kościuszki,
• 12 – Dworzec PKP – POM – Przylesie,
• 13 – Dworzec PKP – Przedmieście – Owidz,
• 14 – Dworzec PKP – Zakład Energetyczny – Hermanowo,
• 15 – Dworzec PKP – Nowa Wieś-Cegielnia,
• 16 – Szpital Rejonowy – 6 Marca (obecnie al. Armii Krajowej),
• 17 – Stadnina – 6 Marca,
• 21 – Dworzec PKP – Janowo – Owidz (w późniejszym okresie Jabłowo).

Lata ’80

Rok 1981 zaznaczył się odmiennym kierunkiem starogardzkiej komunikacji autobusowej, która stała się autonomicznym zakładem – powstał Zakład Komunikacji Miejskiej. W 1982 roku wprowadzono dwie nowe linie: 9, kursującą na trasie Dworzec PKP – Koteże oraz 18, prowadzącą z Dworzeca PKP do Nowej Wsi-Cegielnia. Wkrótce ujawniono potrzebę wydłużenia linii 18 do Sucumina, a od 1983 roku część kursów dojeżdżała aż do Sumina.

W 1983 roku otwarto wiadukt na ulicy Gdańskiej, co otworzyło nowe możliwości dla mieszkańców miasta i umożliwiło uruchomienie linii 11 oraz 13 w nowych kierunkach. Linia 13 zaczęła posiadać pętlę tuż za wiaduktem, a linia 11 została skierowana na Żabno przez ulicę Derdowskiego, co wymusiło na mieszkańcach „Działek Kocborowskich” pokonywanie dłuższej trasy pieszo.

Wpływ na organizację transportu miała również rosnąca liczba mieszkańców Łapiszewa, co skutkowało korektą trasy linii 13. Powstała wtedy również linia 23 (Dworzec PKP – Kolincz), a w roku 1984 przybyło aż 4 nowe linie: 10 (Pomorska – Linowiec), 19 (Żabno – Przedmieście), 20 (Pomorska – Okole – Krąg) oraz 22 (Koteże – Kokoszkowy).

Linie z 1984 roku to:

• 9 – Dworzec PKP – Koteże,
• 10 – Pomorska – Linowiec,
• 11 – Żabno – Kościuszki,
• 12 – Dworzec PKP – POM – Przylesie,
• 13 – Dworzec PKP – Przedmieście – Owidz,
• 14 – Dworzec PKP – Zakład Energetyczny – Hermanowo,
• 15 – Dworzec PKP – Nowa Wieś,
• 16 – Szpital Rejonowy – 6 Marca,
• 17 – Stadnina – 6 Marca,
• 18 – Dworzec PKP – Nowa Wieś-Cegielnia – Sucumin,
• 19 – Żabno – Przedmieście,
• 20 – Pomorska – Okole – Krąg,
• 21 – Dworzec PKP – Janowo – Jabłowo,
• 22 – Koteże – Kokoszkowy – Ciecholewy,
• 23 – Dworzec PKP – Kolincz.

W wyniku powyższych zmian udało się wyeliminować wszystkie luki w numeracji linii.

Dodatkowo, w 1985 roku została uruchomiona pierwsza i jak dotąd jedyna linia nocna (numer 50), jednak z powodu znikomego zainteresowania mieszkańców po krótkim okresie działalności została zlikwidowana. W dniu 1 maja 1989 roku Zakład Komunikacji Miejskiej w Starogardzie Gdańskim przekształcono w Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacji.

Korekty tras linii na przestrzeni lat

Od momentu powstania MZK linie były poddawane ciągłym korektom. W latach 70. autobusy przestały kursować przez al. Wojska Polskiego, który został przekształcony w deptak. Pojazdy mające pętlę na Dworcu PKP zmieniły trasę z ul. Kolejowej na ul. Gdańską, a same pętle przeszły w kierunku Dworca PKS. Zgodnie z budową wiaduktu nad torami kolejowymi nastąpiły kolejne zmiany w kursach – linia 12 zaczęła jeździć przez ul. Traugutta, podczas gdy linia 14 przeszła na nową trasę przez ul. Zieloną, ul. Norwida oraz ul. Harasa (obecnie Kanałowa).

Linia 13 zaczęła kursować „w drugą stronę”, z Dworca PKP w kierunku Polmosu, a w późniejszym okresie linia 11 została wydłużona do Żabna, podczas gdy niektóre kursy linii 14 zaczęły dojeżdżać do Hermanowa (ul. Prusa).

Większość linii przeniesiono z rejonu bazy na ul. Kościuszki do ul. Pomorskiej. Zachodziły również zmiany w liniach 21 do Jabłowa, z przekształceniem trasy przez Rynek na al. Niepodległości oraz ul. Jagiełły (w tym również wjazd do Szpitala Rejonowego).

Cześć kursów linii 12 skierowano do pętli na Przylesiu. Trasa linii 19 również przeszła istotne przekształcenia, dzięki którym stała się jedną z najważniejszych linii w mieście, o największym przewozie pasażerskim oraz częstotliwości kursów wynoszącej co 8 minut.

Na fali zmian, linia 22 została wydłużona do Ciecholew, a linia 9 do pętli w pobliżu ul. Kryzana.

Lata ’90

Lata 90. przyniosły kolejne korekty w trasach. W 1995 roku obowiązywały następujące linie autobusowe:

• 8 – Dworzec PKP – Rywałd – Brzeźno Wielkie – Zduny – Szpęgawsk,
• 9 – Kryzana – Koteże,
• 10 – Kościuszki – Linowiec,
• 11 – Kościuszki – Żabno,
• 12 – Dworzec PKP – Przylesie,
• 13 – Kryzana – Oczyszczalnia – Owidz,
• 14 – Dworzec PKP – Hermanowo,
• 15 – Dworzec PKP – Nowa Wieś,
• 16 – al. Armii Krajowej – Szpital Rejonowy,
• 17 – al. Armii Krajowej – Stadnina,
• 18 – Dworzec PKP – Nowa Wieś-Cegielnia – Rokocin – Sucumin – Sumin,
• 19 – Żabno – Szkoła Podstawowa nr 8,
• 20 – Kościuszki – Okole – Krąg,
• 21 – Dworzec PKP – Janowo – Jabłowo,
• 22 – al. Armii Krajowej – Kokoszkowy – Ciecholewy,
• 23 – Dworzec PKP – Oczyszczalnia – Kolincz – Klonówka.

Wielu mieszkańców uznało ten okres za jeden z najlepszych dla MZK. Linia podmiejska (oprócz linii 8, która wykonywała tylko 4-5 kursów dziennie) obsługiwała trasę co godzinę, natomiast linie miejskie realizowały kursy w godzinach szczytu co 8-9 minut, a poza godzinami szczytu co 18-22 minut.

W 1996 roku sytuacja zmieniła się drastycznie z powodu planowanego zakupu nowego taboru. W wyniku oszczędności zlikwidowano linie: 8, 9, 10, 11, 17, 20, 22, a w ich miejsce wprowadzono nowe linie: 1, 2, 3, 4, 5, 6, które miały jedne z najdłuższych tras w mieście, lecz realizowały jedynie kilka kursów dziennie i były ograniczone do dni roboczych lub świątecznych.

W 1996 roku linie przedstawiały się następująco:

• 1 – Klonówka – Kolincz – Owidz – Koteże (kursy w dni powszednie poza godzinami szczytu oraz w święta),
• 2 – Nowa Wieś – Koteże (kursy w dni robocze w godzinach szczytu),
• 3 – Kryzana – Linowiec – Okole – Krąg (kursy w dni robocze w godzinach szczytu),
• 4 – Sucumin – Sumin – Rokocin – Janowo – Jabłowo (kursy w dni robocze poza godzinami szczytu oraz w dni świąteczne),
• 5 – Stadnina – Kokoszkowy – Ciecholewy,
• 6 – Kościuszki – Linowiec – Okole – Krąg (kilka kursów w dni robocze poza godzinami szczytu oraz w dni świąteczne),
• 12 – Dworzec PKP – Przylesie,
• 13 – Owidz – Szkoła Podstawowa nr 8 (kursy w dni robocze; w późniejszym czasie 2 poranne kursy do Dworca PKP),
• 14 – Dworzec PKP – Hermanowo,
• 15 – Dworzec PKP – Nowa Wieś (częstotliwość kursów została dwukrotnie zmniejszona),
• 16 – al. Armii Krajowej – Szpital Rejonowy,
• 18 – Sumin – Sucumin – Rokocin – Szkoła Podstawowa nr 8 (kursy w dni robocze w godzinach szczytu; w późniejszym czasie wszystkie poranne kursy zostały przedłużone do Dworca PKP),
• 19 – Żabno – Szkoła Podstawowa nr 8,
• 21 – Jabłowo – Janowo – Kościuszki (kursy w dni robocze w godzinach szczytu),
• 23 – Klonówka – Kolincz – Owidz – Szkoła Podstawowa nr 8 (kursy w dni robocze w godzinach szczytu).

W latach 1997-1998 zakupiono nowe autobusy: Neoplan N4009 (10 sztuk) oraz Scania CN113CLL (3 sztuki). Zmiany wprowadzone w 1996 roku trwały aż do lipca 1998, gdy zlikwidowano niemal wszystkie linie podmiejskie przez sprzeciw gminy wiejskiej względem traktowania tych odcinków.

Między innymi zlikwidowane zostały linie: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 13, 18, 21 i 23. Utworzono natomiast 3 nowe linie: 7, 17 i 24. Wraz z tymi zmianami zmodyfikowano trasę linii 16, która z uwagi na stan ulicy Ściegiennego została skierowana na ul. Jagiełły oraz ul. Nowowiejską, prowadzącą do pętli na os. Nad Jarem.

W roku 1999, w związku z budową nowej pętli na ul. Bohaterów Monte Cassino, trasa linii 16 została wydłużona, a ta z ul. Armii Krajowej została zlikwidowana.

XXI wiek

W pierwszych latach XXI wieku zmiany i korekty tras linii były niewielkie. W 2002 roku obowiązywały następujące linie:

• 7 – Drog-Trans – Przedmieście – Oczyszczalnia (do Oczyszczalni 2 kursy dziennie),
• 12 – Dworzec PKP – Przylesie,
• 14 – Dworzec PKP – Hermanowo,
• 15 – Dworzec PKP – Nowa Wieś,
• 16 – Boh. Monte Cassino – Nad Jarem,
• 17 – Stadnina – Boh. Monte Cassino – Koteże (kilka kursów do Boh. Monte Cassino),
• 19 – PSP nr 1 – Żabno,
• 24 – PSP nr 1 – Cmentarz Łapiszewo.

W latach 2002-2003 zmodernizowano 3 egzemplarze Jelcza PR110M, które upodobniono do Jelcza 120MM/2. W dniu 1 lipca 2004 roku jednocześnie wprowadzono program optymalizacji komunikacji.

Modyfikacjom uległy częstotliwości kursowania autobusów, gdzie wprowadzono częstotliwość modułową, zwiększającą w godzinach pomiędzy 9:30 a 13:30, jednocześnie zmniejszając pozostającego rano i wieczorami. Dodano też oficjalnie niskopodłogowe pojazdy do rozkładów jazdy linii: 12 i 14. Przebieg linii 12 został skrócony do Koteż, natomiast trasa linii 17 została ograniczona do pętli przy ul. Bohaterów Monte Cassino. Linia 24 została zlikwidowana, a w ślad za tym część kursów linii 19 skierowano na Cmentarz Komunalny.

Nowe linie to 25 i 27, gdzie linia 25 obsługiwała przewozy w porach mniejszego ruchu pasażerskiego, natomiast linia 27 brakowała w dni nauki szkolnej.

Oto linie i ich trasy po 1 lipca 2004:

• 7 – Drog-Trans – Przedmieście,
• 12 – Dworzec PKP – Przylesie – Koteże,
• 14 – Dworzec PKP – Hermanowo,
• 15 – Dworzec PKP – Nowa Wieś,
• 16 – Boh. Monte Cassino – Nad Jarem,
• 17 – Stadnina – Boh. Monte Cassino,
• 19 – PSP nr 1 – Cmentarz Łapiszewo – Żabno,
• 25 – Drog-Trans – Dworzec PKP – Stadnina,
• 27 – Dworzec PKP – Boh. Monte Cassino (kursy tylko w dni nauki szkolnej).

Statystyki na ten dzień przedstawiały się następująco:

• liczba autobusów: 31,
• średnia liczba wozów w ruchu: 24,
• liczba przejechanych kilometrów rocznie: 1 621 433 km,
• liczba kursów rocznych: 108 527,
• liczba kursów: w dniu powszednim – 341, w sobotę – 222, w niedzielę i święta – 193,
• liczba przewiezionych pasażerów w 2005 roku: 5 447 504,
• długość tras komunikacyjnych: 41,32 km,
• długość linii: 82,64 km,
• liczba linii: 9 (+ 1 linia sezonowa),
• linia sezonowa: 1 (7,7 km),
• liczba przystanków: 152 (99 słupków, 29 wiat, 24 zadaszenia),
• zatrudnienie: 105 osób.

W dniu 16 października 2006 roku, w związku z remontem wiaduktu na ul. Gdańskiej, linia 19 zmieniła trasę przez ul. Grunwaldzką i ul. Skarszewską, jednocześnie uruchomiono bezpłatną linię 0, która kursowała na trasie: Dworzec PKP – Famos.

W 2007 roku Miejski Zakład Komunikacji wzbogacił się o nowe autobusy Solaris Urbino 10 (6 sztuk). W czerwcu 2009 roku, po wielu latach starań, oddano nowoczesną zajezdnię autobusową przy ul. Tczewskiej 20. W obiekcie tym podczas renowacji zamontowano między innymi stację paliw, myjnię, halę warsztatową oraz pomieszczenia biurowe, a w tym samym roku wycofano z ruchu Jelcze PR110M.

Rok później, na podstawie umów z firmą LCD-MEDIA, w autobusach zainstalowano 8 monitorów reklamowych, a rok później liczba ta wzrosła do 23. W 2010 roku gmina Starogard Gdański zrealizowała zakup 11 nowych autobusów ze środków unijnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla województwa pomorskiego na lata 2007 – 2013. Do Starogardu trafiły Mercedesy Citaro (5 sztuk) w 2010 roku, zaś w czerwcu 2011 roku MZK pozyskał Mercedesy Conecto (6 sztuk), wszystkie z nich wyposażone były w nowoczesne udogodnienia, takie jak głosowy system informacji pasażerskiej oraz biletomaty, co unowocześniło stację transportową.

Po wprowadzeniu Mercedesów Conecto, wycofano z ruchu Autosany H9-35 oraz Scanie CN113CLL, dzięki czemu MZK stał się jednym z nielicznych przewoźników w Polsce operujących wyłącznie autobusami niskopodłogowymi.

W 2018 roku, w ramach programu Unii Europejskiej na lata 2014-2020, zakupione zostały 10 egzemplarzy autobusów marki Autosan Sancity 10LF, które wprowadziły dodatkowe udogodnienia, takie jak klimatyzacja i monitory z informacją pasażerską.

W roku 2019 powstała nowa linia 28, łącząca Starostwo Powiatowe z zakładami AQ w Linowcu, a w tym samym roku zmodyfikowano trasę linii 7, która zaczęła przejeżdżać przez osiedle Zielona Dolina. Z początkiem września 2020 roku wprowadzone zostały zmiany w trasach niektórych linii: linie 7 oraz 17 skierowano do osiedla Zielona Dolina, a linie 15 i 25 zostały zlikwidowane. W efekcie tego, część kursów linii 19 przekierowano do przystanków przy ul. Borówkowej, Drodze Nowowiejskiej i na Nowej Wsi Rzecznej.

W dniu 6 lutego 2023 roku, po wprowadzeniu nowego cennika biletów jednorazowych i okresowych, przebieg komunikacji miejskiej znowu uległ pewnym przekształceniom. Zlikwidowano linię 17, a zmiany trasy dotyczyły także linii 7, 14, 16 oraz 19. Linie 7 skierowano na Dworzec PKP i Stadninę, a linia 16 na osiedle Zielona Dolina przez Dworzec PKP, gdzie kończy swojego kursy w niedziele i święta. Linia 14 przejęła obsługę pętli przy ul. Bohaterów Monte Cassino, a kursy linii 19 zostały wydłużone do Nowej Wsi Rzecznej.

Linie po 6 lutym 2023 roku wyglądały następująco:

• 7 – Przedmieście – Dworzec PKP – Stadnina,
• 12 – Dworzec PKP – Przylesie – Koteże,
• 14 – Hermanowo – Stadnina/Kochanki – Dworzec PKP,
• 16 – Droga Nowowiejska-Rzeczna – Dworzec PKP – Os. Zielona Dolina,
• 19 – Żabno – Cmentarz Łapiszewo – Szkoła nr 1 – Zblewska-Borówkowa/Nowa Wieś Rzeczna,
• 27 – Dworzec PKP – Przedmieście,
• 28 – Kościuszki-Starostwo – Linowiec AQ.

Tabor

Czynny

Rodzaj autobusu	Wprowadzenie do eksploatacji	_	Ilość	Numery Taborowe
Mercedes Conecto	2011	_	6	106-111
Mercedes O530K	2010	_	5	101-105
Solaris Urbino 10	2007	_	6	501-506
Autosan Sancity 10LF	2018	_	11	301-311
Procentowy udział autobusów niskopodłogowych w flocie			100%

MZK Starogard Gdański dysponuje również jednym egzemplarzem modelu Autosana H9-35, który pełni funkcję pogotowia technicznego, zapewniając wsparcie w sytuacjach awaryjnych.

Wycofany

Rodzaj autobusu	Data rozpoczęcia eksploatacji	Data zakończenia eksploatacji	_	Ilość
Autosan H9-35	1976	2011	_	0/14
Jelcz PR110M	1991	2009	_	0/4
Neoplan N4011NF	2008	2011	_	0/1
Scania CN113CLL	1997	2011	_	0/3
Neoplan N4009	1998	2018	_	0/10
MAN GS NL 202	2008	2018	_	0/1

W okresie od 2002 do 2003 roku trzy jednostki Jelcza PR110M zostały poddane remontowi, a ich wygląd został dostosowany do modelu Jelcz 120MM/2, co przyczyniło się do poprawy ich estetyki oraz funkcjonalności.

---

Oceń: Miejski Zakład Komunikacji w Starogardzie Gdańskim

---